SPSS alternatifi: GNU PSPP

Alternatif dendiğinde, “eşit” gibi bir anlam çıkaranlar oluyor. “Eşit” ya da “denk” gibi bir anlam kastetmediğimi baştan belirteyim.

SPSS oldukça pahalı ve akademik camiada istatistik için belki de en çok kullanılan yazılım. Ücretli/ücretsiz alternatifi olup olmadığı konusunda bir merak sarmıştı beni. Birkaç alternatif varmış.

Türkiye’ye bu tarz yazılımların gelmesi genellikle yurtdışında çalışma yapıp gelen akademisyenler sayesinde oluyor. Beraber çalıştıkları akademisyenlerin kullandığı platformlar, yazılımlar, metotlar, örnekler ezberlenip geliniyor: “yeni bir şey icad etmeye gerek yok, gavurdan iyi mi bileceğiz?” Bundan sonrası daha da ciddi bir sorun. Bazı akademisyenlerimiz, bu bilgi ve tecrübelerin üzerine fanus kapatıp değişiklik ihtimaline asla müsaade etmiyorlar. Alışılmış bir yazılımın üst sürümünü teklif etseniz olmaz. Alternatifi olup olmadığını sorgulasanız, olmaz. farklı bir platform veya metot teklif etseniz olmaz. Bir akademisyenin, “birkaç program ile ilgili inceleme yaptım, aradığım sonuçlara gidebilmek için en uygun araç şuydu” ya da “çoğu akademik çalışmada falanca yazılım kullanılmış ama aynı uygulamayı ben bir de filanca yazılımda denemek istiyorum” gibi ifadelerde bulunmasına alışık değilim pek.

Neyse, SPSS konusuna geri döneceğim. Sağolsun okulumuzdan Meral Fidan hocam, SPSS alternatifi arayışım konusunda yardımcı oldu. GNU PSPP yazılımını kurup denemesini rica ettim. Denemenin de ötesine geçip detaylı inceleme yapmış.

GNU SPSS; ücretsiz ve açık kaynaklı bir uygulama. Ana ekranı IBM SPSS’in ekranına ilk başta çok benziyor. Boyut olarak ta çok ufak yer kaplıyor. IBM SPSS yazılımı 1-2GB paket ile gelirken, GNU PSPP sadece 32MB civarında. Şimdi hocamın inceleme ve yorumları:

PSPP’nin menüsü SPSS kadar ayrıntılı değil. PSPP yazılımında, One-Way Anova testinde 15’ten fazla ek alternatif analiz çeşidi olmasına rağmen, PSPP’de Anova testi alında alt analiz özelliği bulunmuyor. Çok ayrıntılı olmayan düz araştırmalarda, PSPP kullanılabilir, kullanımı kolay. Analiz sonuç tabloları okunaklı. Kopyalama-yapıştırma özellikleri açısından SPSS daha başarılı. PSPP’de yapıştırılamadığı ya da bozuk yapıştırıldığı olabiliyor. Analiz sonuçlarının doğruluğu ve hassasiyeti açısından SPSS ile arasında fark yok, ancak SPSS varsayılan olarak 3 ondalık haneli sonuç verirken, PSPP varsayılan olarak 2 ondalık haneli sonuç veriyor. Türkçe karakterlerle ilgili problemleri var. Türkçe karakterli olan dosyayı okuyamadığı ancak karakterleri değiştirdikten sonra okuyabildiği görülmüş. Programın başlaması, SPSS’e göre çok daha hızlı imiş. Son olarak; somut bir örnek vererek, bir öğrenci ile yapılacak çalışmada, ilgili çalışmanın kapsamı açısından SPSS yerine PSPP kullanılabileceğini belirtti.

Umarım daha da gelişir ve SPSS yazılımının en azından fiyatının düşmesine faydası olur.

Not: SPSS için daha güçlü bir alternatif olarak R hakkında çok şeyler duydum. Sadece SPSS’e değil, MATLAB ve Excel’e de alternatif olarak kullanılabilen bir uygulama. “programlama dili” olarak biliniyor. İlgililere duyurulur.